Tehnička preporuka

Izbor maziva

Stalnim usavršavanjem, motori SUS, alatne mašine i drugi mehanički sistemi, postojali su sve složenijih konstrukcija. Funkcije su im bivale sve raznovrsnije i složenije, a opterećenja sve veća. U skladu sa svakom promenom konstrukcije i funkcije, konstruktori su tražili poboljšanje kvalitetnog nivoa mazivih ulja i sve duži interval upotrebe, uz smanjenje zapremine ulja u samom mehaničkom sistemu. Uprkos nekim protivurečnim zahtevima konstruktora, razvoj novih tehnologija omogućio je proizvodnju odgovarajućih aditiva i baznih ulja, a time i proizvodnju traženih maziva. Taj paralelni razvoj mehaničkih sistema i maziva nastavlja se i danas. U trci zahteva konstruktora mehaničkih sistema i razvoja proizvodnje novih generacija maziva, stvoren je veoma širok asortiman ovih triboloških sredstava, tabela 1.

Tabela 1: Opšta podela svih vrsta maziva prema mestu primene

Osnovna grupa	Podgrupe
Ulja i tečnosti za motore i motorna vozila	Motorna ulja za putnička vozila Motorna ulja za komercijalna vozila, železnički transport, građevinske i poljoprivredne mašine Motorna ulja za brodske motore Motorna ulja za dvotaktne motore Ulja za ručne menjače i diferencijale Ulja za automatske menjače i hidrodinamičke prenosnike Univerzalna ulja za traktore Ulja za amortizere i hidrauliku građevinskih i poljoprivrednih mašina Tečnosti za kočione sisteme Tečnosti za rashladne sisteme motornih vozila Ostali proizvodi za vozila
Maziva i srodni proizvodi za industriju	Hidraulična ulja i tečnosti Ulja za klizne staze Cirkulaciona ulja Maziva za zatvorene industrijske zupčanike Maziva za otvorene zupčanike i čeličnu užad Ulja za lance Ulja za tekstilnu industriju Turbinska ulja Ulja za vazdušne i gasne kompresore Ulja za rashladne kompresore Ulja za pneumatičke sisteme Ulja za prenos toplote Elektroizolaciona ulja Procesna ulja Ostala industrijska ulja
Sredstva za hlađenje i podmazivanje u obradi metala (SHP)	Čista ulja za obradu metala Maziva za obradu metala deformacijom Vodorastvorne tečnosti za obradu metala Ulja za termičku obradu metala Ulja za obradu metala elektroerozijom
Sredstva za privremenu zaštitu od korozije	Sredstva na osnovi mineralnog ulja Sredstva koja sadrže rastvarače Ostala sredstva za zaštitu od korozije
Mazive masti	Univerzalne mazive masti Masti za kuglične i klizne ležajeve Masti za centralne sisteme podmazivanja Specijalne masti za posebne uslove rada Biorazgradive mazive masti

zatvori

Osnovne klasifikacije maziva

Izbor maziva se može obaviti:

Korišćenjem preporuka proizvođača opreme. Ukoliko se bira ulje drugog proizvođača od preporučenog, izabrano ulje mora zadovoljavati specifikacijama propisani kvalitet. Osim toga, korisnik mora biti siguran i da stvarni kvalitet ulja odgovara deklarisanom.
Proučavanjem celokupne tehničke dokumentacije opreme, sklopova, uslova rada, triboloških osobina, kao i preporuke proizvođača maziva i nakon toga izvršiti izbor odgovarajućeg ulja.

Za korektan izbor odgovarajućeg mazivog ulja za neki konkretni mehanički sistem i uslove rada, korisnik mora dobro poznavati:

preporuke proizvođača mehaničkog sistema,
klasifikacije ulja po viskoznosti – viskozne gradacije i
klasifikacije po oblastima primene, po kvalitetnom nivou, odnosno, po radnim osobinama.

Informacija o viskoznoj gradaciji je potrebna, ali nije dovoljna. Podjednako je važna informacija koja govori o radnim karakteristikama, odnosno kvalitetnom nivou ulja. Dva ulja iste namene i iste viskozne gradacije mogu biti veoma različita po kvalitetnom nivou. Takođe, dva ulja istog kvalitetnog nivoa mogu biti različitih viskoznih gradacija.

Prvo izdanje osnovne klasifikacije maziva Međunarodna organizacija za standardizaciju ISO bilo je 1981. godine. Ovu klasifikaciju naftnih i sličnih proizvoda, prikazanoj u tabeli 2, razvio je Tehnički komitet ISO-TC 28. Klasa L – maziva, industrijska ulja i srodni proizvodi, obuhvaćena je standardom ISO 6743/0 i obuhvata 18 grupa proizvoda razvrstanih prema osnovnim oblastima primene, tabela 3.

Tabela 2: Klasifikacija naftnih i sličnih proizvoda

F	Goriva
S	Rastvarači i bazne sirovine za hemijsku industriju
L	Maziva, industrijska ulja i srodni proizvodi
W	Voskovi i parafini
B	Bitumeni

Tabela 3: Klasifikacija maziva, industrijskih ulja i srodnih proizvoda prema ISO 6743/0, klasa L

Klasifikacija ISO 6743/0	Oblast primene maziva	ISO 6743 deo 99
A	Ulja za protočno podmazivanje	deo 1
B	Ulje za kalupe (za bolje odvajanje kalupa)	-
C	Ulje za zupčaničke prenosnike	deo 6
D	Ulja za kompresore, uključujući i rashladne	deo 3
E	Ulja za motore sa unutrašnjim sagorevanjem	deo 15
F	Ulja za cirkulacione sisteme	deo 2
G	Ulja za klizne staze	deo 13
H	Ulja za hidraulične sisteme	deo 4
M	Ulja i tečnosti za obradu metala	deo 7
N	Ulja za transformatore i električne instalacije	IEC 61039
P	Ulja za pneumatične alate	deo 11
Q	Ulja za prenos toplote	deo 12
R	Ulja i sredstva za zaštitu od korozije	deo 8
T	Ulja za turbine	deo 5
U	Ulja za termičku obradu metala	deo 14
X	Mazive masti i srodni proizvodi	deo 9
Y	Ulja za ostale oblasti primene	deo 10
Z	Ulja za parne mašine - cilindarska ulja	deo 1